Biografię wybitnego polskiego malarza i literata Józefa Czapskiego napisał Amerykanin Eric Karpeles, sam też malarz i wielki fan swego bohatera. Książka jest przede wszystkim oczywiście opowieścią o życiu Czapskiego, ale autor wplata również reportażowe zapisy ze „śledztwa”, jakie prowadził, szukając materiałów. Całość (530 stron) nie jest porywającą lekturą, ale świetnie przedstawione są na przykład niesamowite wojenne losy Czapskiego. Z perspektywy LGBTI natomiast „Prawie nic” wygląda kuriozalnie. Tytuł oddaje rzecz idealnie – to jest naprawdę prawie nic. Związek z Siergiejem Nabokovem „załatwiony” dosłownie kilkoma zdaniami, wielka, odwzajemniona miłość do Ludwika Herringa zajmuje niewiele więcej. Zero jakiegokolwiek sproblematyzowania tematu, zero opisania zmieniającej się sytuacji LGBTI w trakcie długiego, 97-letniego życia Czapskiego, zero refleksji, jaki wpływ miała ona na jego wybory czy rzetelnej analizy wątków gejowskich w jego twórczości. Jest za to jeden smaczek. W trakcie „śledztwa” Karpeles trafi a do Róży Th un, europosłanki PO, wnuczki siostry Czapskiego. Do hotelu odwozi go potem syn polityczki – Christoph. Zapytał z zakłopotaniem, czy miałbym coś przeciwko temu, by zadał mi pytanie o swego sławnego krewnego. „Słyszę o nim przez całe życie” – oświadczył z pewnym niepokojem – „Jest niczym unoszący się duch. Ale rozmowa o nim z rodziną zawsze dochodzi do pewnego punktu, w którym się urywa, jakby natrafiała na mur. Słyszałem jakieś pogłoski wykraczające poza granice legendy, lecz w rodzinie nikt nie chce o tym rozmawiać. Pan chyba dużo o nim wie”. Długa pauza. „Czy był gejem?” Karpeles potwierdza. „Hm” – odparł Christoph, wzruszając ramionami i kiwając głową. „Cool” Czyż fragment ten nie jest mimowolną kwintesencją stosunku Róży Thun, a może i całej PO, do LGBTI? (Mariusz Kurc)
Tekst z nr 81 / 9-10 2019.
Digitalizacja archiwum „Repliki” dzięki wsparciu finansowemu Procter & Gamble.
