Reż. Maja Kleczewska. Wyst.: R. Michalski, M. Znaniecki, M. Gaweł, H. Skonieczka, P. Kempa, A. Machel, M. Szaforz, W. Kupczak, Z. Wróbel, A. Warcaba, B. Błaszczyński, M. Piotrowski, K. Suszyk, N. Zakharova, K. Vasiukova, J. Głybin, A. Święs, G. Bułka, K. Grabowska, E. Leśniak, V. Smolińska, A. Gryzik, P. Bułka i inni. Teatr Śląski im. St. Wyspiańskiego w Katowicach. Premiera: 18 XI 2022
Pamiętam emocje, jakie w 2008 r. wywołało ukazanie się polskiego tłumaczenia „Łaskawych” Jonathana Littella, autora wówczas 40-letniego, uznanego za objawienie literackie i nagrodzonego Goncourtami. Ta powieść to rozpisana na tysiąc stron spowiedź SS-mana służącego na froncie wschodnim i biorącego udział w eksterminacji ludności żydowskiej. Emocje wywoływały nie tylko sadystyczne opisy, ale też sam pomysł, by oddać głos zbrodniarzowi i spróbować zrozumieć mentalność kata. Nie bez znaczenia były dosadne opisy męsko-męskiego seksu głównego bohatera. Jeden z czytelników napisał po lekturze: „Myślałem, że dostanę ciekawą powieść o wojnie pisaną z perspektywy »tego złego«. Dostałem homoseksualną epopeję, dla której wojna to tylko tło”.
Wspominam o literackim pierwowzorze, bo jest kluczowy także dla spektaklu, a osoba nieznająca powieści łatwo może się zgubić w powodzi wydarzeń i postaci pojawiających się na scenie. Bohater pozostał ukrywającym się homoseksualistą, ale niewiele z tego wynika, wątek ginie wśród innych „atrakcji” ponad trzygodzinnego spektaklu. Pomijając już ogólny wydźwięk, w którym seks z mężczyznami to złamanie kolejnego społecznego tabu, podobnie jak kazirodczy związek z siostrą czy zamordowanie własnej matki. (Krzysztof Tomasik)
Tekst z nr 101/1-2 2023.
Digitalizacja archiwum „Repliki” dzięki wsparciu finansowemu Procter & Gamble.
