Cztery znakomite dokumenty Roba Epsteina i Jeffreya Friedmana dostępne na outfilm.pl
Epstein & Friedman to jest kanon – prawdziwy fan kina LGBT po prostu musi te filmy zaliczyć. Na szczęście, są wreszcie dostępne legalnie i z polskimi napisami w internetowej wypożyczalni outfilm.pl.
„Czasy Harveya Milka” (1984) pokazują pierwsze lata emancypacji gej/les po przełomie Stonewall. Tytułowy bohater to oczywiście pierwszy wyoutowany gej, który zdobył polityczne stanowisko – radnego San Francisco. Obserwujemy rozkwit Castro – gejowskiej dzielnicy miasta, zachłyśnięcie się nowo wywalczoną wolnością oraz błyskotliwą karierę Milka zakończoną tragicznie – polityk został zamordowany w 1978 r. „Czasy Harveya Milka” otrzymały Oscara za najlepszy dokument – była to pierwsza statuetka dla filmu o gejowskiej tematyce.
„Wspólna sprawa” (1989) to wstrząsająca opowieść o pięciu osobach, które padły ofiarą AIDS. Wśród nich – trzech gejów. Historie zmarłych snują ci, którzy przeżyli, ich najbliżsi. Na przykład Vito Russo, autor „Pułapki z celuloidu” (patrz niżej), który opowiada o swym facecie – Jeffreyu Sevciku. Osobną bohaterką filmu jest gigantyczna kołdra – symbol żałoby po wszystkich ofiarach epidemii. To sklejony z setek elementów patchwork, na którym tysiące osób wyhaftowało/wypisało/wymalowało wspomnienia o swych zmarłych bliskich. Ważącą 64 tony kołdrę rozłożono w National Mall w Waszyngtonie w 1987 r. Jeffrey Friedman mówił w wywiadzie dla „Repliki” (nr 36): AIDS uczłowieczyło gejów w opinii publicznej. Ludzie zobaczyli cierpienie i zobaczyli troskę – czyjś przyjaciel, kuzyn czy brat nagle zmarł, czyimś sąsiadem się opiekowano. Film nagrodzono Oscarem dla najlepszego dokumentu.
Kultowa praca Vito Russo o homoseksualności w kinie „Pułapka z celuloidu” z 1981 r. doczekała się adaptacji filmowej w 1995 r. Russo zmarł na AIDS w 1990 r. Po jego śmierci czuliśmy się odpowiedzialni za powstanie filmu – mówił Friedman „Replice”. „Pułapka z celuloidu” zawiera sceny z wątkami LGBT z ponad 100 filmów – czasem prawie jawne, czasem tylko z leciutkimi aluzjami. Jest tu i stare kino, np. „Żebro Adama” z 1941 r. ( ależ oczywiście, że przyjaciel Katharine Hepburn to gej!), i nieco młodsze, np. „Filadelfia” Jonathana Demme’a, w której homoseksualizm głównego bohatera, granego przez Toma Hanksa, nie był już tajemnicą poliszynela. Moja ulubiona kryptohomoerotyczna scena to ta z westernu „The Red River”, w którym dwaj kowboje wyciągają rewolwery z kabur, podziwiają je, dotykają, bawią się nimi, a na końcu strzelają, po czym odprężają się i uśmiechają. „Pułapka…” jest okraszona komentarzem i wypowiedziami twórców – m.in. Whoopi Goldberg, Susan Sarandon, Tony’ego Curtisa, Armisteada Maupina i innych. Film zdobył nagrodę Teddy dla najlepszego dokumentu LGBT na festiwalu w Berlinie.
W „Paragrafie 175” (2000) starzy geje, kilku Niemców i jeden Francuz, opowiadają swe historie – czasem dramatyczne, a czasem pikantne – nierozerwalnie łączące się z osławionym paragrafem 175, czyli zakazem stosunków homoseksualnych. Obowiązywał on w Niemczech od 1871 r., w czasach III Rzeszy stosowano go z wyjątkową determinacją. Heinz F. wspomina seks męsko- męski na obozach skautowskich w latach 30., Gad Beck – kochanie się z chłopakiem w berlińskim pociągu podmiejskim, gdy wokół wybuchały bomby. Inni, trzęsącym się ze wzruszenia głosem, mówią o tym, jak trafili do obozów koncentracyjnych za homoseksualizm. Film zdobył nagrodę Teddy dla najlepszego dokumentu LGBT na festiwalu w Berlinie.
Tekst z nr 45/9-10 2013.
Digitalizacja archiwum „Repliki” dzięki wsparciu finansowemu Procter & Gamble.
