SPP – Dom Literatury w Łodzi 2022
Wszystko miało być przepięknie: habilitacja dzięki wywrotowej, queerowej rozprawie, etat w szanowanej instytucji naukowej, tęczowa przyszłość… A tu zonk! Zbyt subwersywną książkę próbowano zakwestionować, a autora wysadzić na margines – niech sobie radzi poza akademią. Jak się szybko przekonuje osoba mówiąca w „Wydechach z bezrybocia”, bycie badaczem literatury gejowskiej, a do tego artystą i jawnym homo nie ułatwia sytuacji na rynku pracy. Gdy poznaje inne drogi zarobkowania, dostrzega następne koleiny: niedopasowanie, branżowe antypatie, układy, podwójne standardy. A z piętnem odrzucenia i ze stresem mniejszościowym jeszcze trudniej zawalczyć o siebie i robić to, co by się chciało.
W tej książce upuszcza żółci, rejestruje tchnienia i prekariackie doświadczenia sam Sobolczyk. Nie kryje się w wierszach za woalką, wali wprost: „literaci literaturoznawcy i wszyscy inni piórotraci – / jesteśmy jak górnictwo: / nieekologiczne nierentowne na wyczerpaniu / z wmówioną korzyścią społeczną / palą nas w kominku / tylko brak rządu który bałby się nam podskoczyć”. Jego była Alma Mater obrywa mocno: „kiedy pana w sobolach ruchają panowie w gronostajach / nie ma mowy o cieniu / przyjemności”.
Pierwszoqueerosobowa poezja Sobolczyka pozostaje eksperymentalna, ale wydaje się czytelna. Intrygują w niej powiązania ezoteryczne, astrologiczne, numerologiczne, chirologiczne czy chwyty z filozofii Wschodu stosowane jako narzędzia samopoznania. Tom zawiera wiersze lingwizujące i graficzne, zalotne haiku, przegiętą aforystykę, śmiałe trawestacje – teksty zawsze mocno podmiotowe, ironicznie poważne („wprowadzić zajęcia z numerologii / zamiast biur karier na uniwersytetach / wyprowadzić kariery / from hero to zero”), eksponujące jednostkowe odczuwanie („ja i moja skłonność do przypisywania sobie / wyjątkliwości”). Pisanie staje się tu formą aktywizmu i wydobycia z siebie prywatnego głosu niezgody na zastane porządki. (Tomasz Charnas)
Tekst z nr 100/11-12 2022.
Digitalizacja archiwum „Repliki” dzięki wsparciu finansowemu Procter & Gamble.
