Remigiusz Ryziński, którego książkowy reportaż „Foucault w Warszawie” otrzymał w tym roku nominację do Nike, błyskawicznie poszedł za ciosem i przygotował „Dziwniejszą historię”. To reporterska opowieść napisana na podstawie spotkań z gejami i lesbijkami starszego pokolenia oraz na podstawie własnych badań archiwalnych autora. Na pierwszy plan wysuwa się ponad 90-letni Hubert, dalej są m.in. znany literaturoznawca Michał Głowiński, najstarsza polska drag queen Lulla, a także Roma Cieśla, która organizowała ruch lesbijski w latach 90. (z tymi trzema postaciami mogliście też przeczytać wywiady w „Replice”) i kilka innych postaci. Czasowy zakres „Dziwniejszej historii” jest ogromny. Są tu fragmenty dotyczące okresu jeszcze lat 30. XX w., w tym m.in. perypetie Bladego Piotrusia, męskiej prostytutki. Jest czas wojny – m.in. dramatyczne losy Michała Głowińskiego, który w 1939 r. miał ledwo 5 lat – i mgliste pojęcie o własnym żydowskim pochodzeniu. Następnie cały okres PRL-u, w tym tęczowa Warszawa z nieśmiertelnym „grzybkiem” na pl. Trzech Krzyży – toaletą publiczną znaną w środowisku gejowskim jako miejsce spotkań i podrywu. Ruch LGBT wtedy nie istniał – praktycznie nie było wspólnoty. Nie było aktywizmu, postulatów, nie mieliśmy własnego głosu w życiu publicznym (choć Iwaszkiewicz i inni przemycali, ile się dało), ale istnieliśmy, choć w szafie – były kręgi przyjaciół, były i wielkie miłości, i małe romanse, i erotyczne „ustawki” też. Bohaterowie opowiadają historie mocno prywatne, Ryziński rzuca je na kontekst czasów i obyczajów. Jego książka to kolejna cegiełka do budowy polskiej historii LGBT. (Mariusz Kurc)
Tekst z nr 75 / 9-10 2018.
Digitalizacja archiwum „Repliki” dzięki wsparciu finansowemu Procter & Gamble.
