(Hongkong, 1997), reż. Wong Kar-Wai, w kinach (odrestaurowana wersja): 17.06.2022

Z okazji 25-lecia „Happy Together” do kin 17 czerwca trafi odrestaurowana wersja filmu. Cofnijmy się do roku 1997. Wong Kar-Wai zaczyna być ceniony i rozpoznawalny na całym filmowym świecie. Jego na wpół oniryczne, afabularne portrety romansów hongkońskiej młodzieży zyskują kolejnych wyznawców. Pokazywane na festiwalu w Cannes „Happy Together” przypieczętuje jego renomę jako mistrza kina autorskiego, ale zapisze się też w historii kina queerowego. Ho i Lai to para młodych mężczyzn. Nie mogą żyć bez siebie, nie mogą żyć ze sobą. Chcą zobaczyć słynny wodospad Iguazú w Argentynie, jednak po kolejnej sprzeczce gubią się i tracą dobytek. Kończą bez grosza, nie umiejąc rozróżnić między miłością a nienawiścią. Zostają skazani i na siebie – i Argentynę. Mistrzowskie budowanie klimatu i rozedrganych emocji buzującego związku spowodowało, że wierni już fani Kar-Waia nie zająknęli się nawet na pokazany u niego pierwszy raz jednopłciowy związek. W końcu dostrzeżono, że film może jednocześnie być i queerowy, i uniwersalny. Czyli jednak heterycy są w stanie utożsamić się również z gejowską parą – tak jak tęczowe osoby od zawsze utożsamiają się z heteronormatywnymi bohaterami. (Daniel Oklesiński)

Tekst z nr 97 / 5-6 2022.

Digitalizacja archiwum „Repliki” dzięki wsparciu finansowemu Procter & Gamble.

But I’m a Cheerleader (USA, 1999), reż. Jamie Babbit, premiera na outfilm.pl: 31 grudnia 2020

22 lata po amerykańskiej premierze „Cheerleaderka” Jamie Babbit doczekała się polskiej dystrybucji. I choć przedstawia świat sprzed dwóch dekad, to ostatnie produkcje dotyczące terapii awersyjnej homoseksualizmu, czyli „Złe wychowanie Cameron Post” Desireey Akhavany i „Wymazać siebie” Joela Edgertona, pokazują, jak ważny i ciągle aktualny jest to temat. Główna bohaterka, Megan (znakomita Natasha Lyonne), cheerleaderka, zostaje „oskarżona” przez katolicką rodzinę, koleżanki z drużyny oraz swojego chłopaka o homoseksualizm i wysłana na specjalny obóz „leczący” odchylenia od heteroseksualnych norm. Zarzuty wobec Megan są zaś nie byle jakie: wegetariańska dieta, zdjęcia modelek powieszone w szkolnej szafce i (tłumaczona religijnością) wstrzemięźliwość seksualna. Środkiem do osiągnięcia celu jest przede wszystkim przyuczanie do ról społecznych typowych dla danej płci – prania i prasowania dla dziewcząt, rąbania drewna i strzelania dla chłopców, koniecznie w różowych i niebieskich uniformach. Grzeszne myśli o osobach tej samej płci rozwiązuje zaś samobiczowanie elektroszokerem. Megan poddaje się dość lekko kolejnym etapom „leczenia”, chcąc oczywiście jak najszybciej opuścić obóz, ale w międzyczasie zaczyna odkrywać siebie i uczucie do Graham, koleżanki z grupy. Film pociągnięty jest grubą, ironiczną kreską w błyskotliwy sposób wyśmiewającą nie tylko terapię awersyjną, ale przede wszystkim postrzeganie stereotypowych wzorców żeńskich i męskich oraz dyskursu upatrującego przyczyn homoseksualizmu chociażby w emancypacji kobiet czy preferencjach dietetycznych. W klasyce kina queer jest to pozycja obowiązkowa, gwarantująca dawkę dobrego i inteligentnego humoru. (Agnieszka Pilacińska)

Tekst z nr 89 / 1-2 2021.

Digitalizacja archiwum „Repliki” dzięki wsparciu finansowemu Procter & Gamble.

Taxi zum klo (RFN, 1980), reż. Frank Ripploh, dystr. Outfi lm, premiera kinowa: LGBT Film Festival 2021

W 1969 r. w RFN wchodzi reforma paragrafu 175 (tego samego, na którego podstawie naziści prześladowali gejów) depenalizująca seks między mężczyznami (powyżej 21 lat). Zaczynają się lata 70., wybucha emancypacja gejów nienaznaczona jeszcze cieniem AIDS – pojawia się łatwiej dostępna gejowska prasa, otwierają się liczne kluby i bary, jak grzyby po deszczu wyrastają kolejne pikiety (głównie publiczne toalety, ale też sauny, parki czy hotele). W takim oto klimacie beztroskie życie wraz z partnerem prowadzi Frank, nauczyciel, a także regularny bywalec pikiet – filmowe alter ego reżysera i scenarzysty Franka Ripploha, nie tylko od niego nazwany, ale też przez niego odegrany. W komediowym, lekkim klimacie oglądamy jego codzienne perypetie nieprzefiltrowane przez żadne sito cenzury, wstydu czy „dobrego smaku”. Jednego dnia Frank zatrzaskuje drzwi i ląduje nago na klatce schodowej, drugiego sprawdza wypracowania uczniów w klozecie z glory hole. Film nie skupia się na homofobii, sytuacji politycznej ówczesnej tęczowej społeczności czy „dramacie bycia pedałem”. Ze świecą szukać wśród dzisiejszych ekranowych gejów panów z tak bujnym życiem erotycznym, a zarazem pracujących w tak szanowanym zawodzie. Także rozliczne, często wręcz pornograficzne sceny seksu nie obrazują wewnętrznego niepoukładania bohatera, dla niego to po prostu czysta przyjemność! Wychodzi na to, że cofając się do przeszłości, paradoksalnie prędzej odnajdujemy filmy nadal rewolucyjne niż dziś. (Daniel Oklesiński)

Tekst z nr 93 / 9-10 2021.

Digitalizacja archiwum „Repliki” dzięki wsparciu finansowemu Procter & Gamble.

The Birdcage (USA, 1996), reż. Mike Nichols, dystr. iTunes, premiera światowa: 8 marca 1996

 

 

Armand to dystyngowany, powściągliwy właściciel tytułowego klubu nocnego. Albert to jego wieloletni partner, ale też diva i drag queen Starina – główna atrakcja klubu. Jest też Val, 20-letni syn Armanda, który właśnie się żeni. Z tej okazji trzeba zorganizować zapoznanie się teściów. Problem? Ojciec narzeczonej to konserwatywny polityk, któremu córka powiedziała, że Armand to dyplomata. Oczywiście hetero.

Tak zaczyna się, obchodząca właśnie 25-lecie, amerykańska wersja klasycznej już komedii pomyłek. Jest to najbardziej znana wersja, jednak nie jedyna, ani nie pierwsza. Zaczęło się w Paryżu w 1973 r. od sztuki Jeana Poiret, która na ekran trafiła już w 1978 r. Francuski film otrzymał nie tylko trzy nominacje do Oscara, ale też do dziś utrzymuje status jednego z największych nieanglojęzycznych hitów w USA. Sukces zaowocował kolejnymi wersjami, we Francji powstały dwie kontynuacje, a na Broadwayu musical. W końcu legendarny reżyser Mike Nichols („Absolwent”) podjął się amerykańskiej adaptacji.

W świetnej decyzji castingowej Robin Williams nie przyjmuje kradnącej show kwiecistej roli Stariny, a zamiast tego wybiera rolę Armanda, dzięki czemu dostajemy nietypowo subtelną dramatyczną kreację stanowiącą przeciwwagę do reszty zarówno filmu, jak i emploi aktora. Starina trafia za to w ręce (jeszcze niewyoutowanego!) Nathana Lane’a, dając mu pierwszą wielką rolę w Hollywood. W ten sposób, zaskakująco, to właśnie amerykańskiej wersji udaje się nadać bohaterom głębi, nie rezygnując przy tym z szaleństwa, humoru i slapstickowej fanfaronady oryginału. (Daniel Oklesiński)

 

Tekst z nr 90/3-4 2021.

Digitalizacja archiwum „Repliki” dzięki wsparciu finansowemu Procter & Gamble.

 

Przy okazji polskiej premiery „Lata ‘85” warto przypomnieć inne queerowe filmy François Ozona, reżysera niezmiennie od ponad 25 lat bardzo płodnego, a także od początku kariery – wyoutowanego. „Kroplom wody na rozżarzonych kamieniach” niedawno stuknęło 20 lat – to brawurowa ekranizacja opowiadania Fassbindera (też jawnego geja), rzecz o psychicznie wyczerpującym, a w tragikomicznie sposób ukazanym związku dwóch mężczyzn, których dzieli 30-letnia różnica wieku. Kto nie widział „8 kobiet” (2002), niech się wstydzi, to już chyba klasyka kampu z całą plejadą francuskich div (większość okazuje się w filmie lesbijkami!). W refleksyjnym „Czas, który pozostał” (2005) homoseksualny Romain musi zmierzyć się ze śmiertelną chorobą, w komediowej „Żonie doskonałej” (2010) gej jest na drugim planie – za to na pierwszym błyszczy jak zawsze boska Catherine Deneuve. „Nowa dziewczyna” (2014) zaś to niedoceniony majstersztyk, w którym Romain Duris smakowicie gra heteroseksualnego cross-dressera, a fabuła pełna jest zwrotów akcji jak w thrillerze. Dodajmy jeszcze „Zbrodniczych kochanków” (1999) z ważnym wątkiem gejowskim oraz cały szereg krótkometrażówek z „Letnią sukienką” (1996) na czele; to cudowna, ledwo 15-minutowa opowiastka o tym, jak tytułowa sukienka może wskrzesić pożądanie w związku dwóch młodych chłopaków. Na przyszły rok Ozon szykuje film „Peter von Kant”, przeróbkę lesbijskich „Gorzkich łez Petry von Kant” wspomnianego już Fassbindera. (Mariusz Kurc)

 

Tekst z nr 92/7-8 2021.

Digitalizacja archiwum „Repliki” dzięki wsparciu finansowemu Procter & Gamble.

(Francja, 1951), reż. Jacqueline Audry

 

 

O „Olivii” można napisać wiele: zaginiona perła lesbijskiej kinematografii, ekranizacja semiautobiograficznej powieści Dorothy Strachey, która zawrzała brytyjskim literackim światkiem w 1949 r., a dodatkowo stała się inspiracją dla André Acimana przy pisaniu „Tamtych dni, tamtych nocy” (które przez moment chciał zatytułować „Oliver”). Zacznijmy więc najprościej, od fabuły. Kilkunastoletnia Olivia przybywa do szkoły dla pensjonariuszek, by spędzić tam ostatnie chwile edukacji. Miejsce podzielone jest między rywalizujące ze sobą (zakochane w sobie?) wychowawczynie: opanowaną, spokojną Julię i rozhisteryzowaną, chorowitą Carę. Do której drużyny dołączy Olivia? Film zadziwia i zachwyca sielankowością nastroju. Dziewczęta spędzają czas na wspólnych posiłkach, spacerach, wycieczkach i czytaniu poezji. W tej saficznej, pozbawionej mężczyzn enklawie rodem z Lesbos nie ma miejsca na troski poza jak najbardziej burzliwymi, bo młodzieńczymi, pierwszymi miłościami. Dziewczęta wiedzą, w końcu są dobrze urodzonymi pannami u schyłku XIX w., że w przyszłości czeka na nich mąż, ale, jak mówi jedna z byłych wychowanic, mogą być szczęśliwe bez względu na obecność mężczyzn. Obraz przestrzeni, w którym miłość jednopłciowa nie tylko nie jest podważana, ale też jest wręcz normą, ciągle zachowuje świeżość i rewolucyjność mimo mijającej właśnie 70. rocznicy powstania filmu. (Daniel Oklesiński)

 

Tekst z nr 94/11-12 2021.

Digitalizacja archiwum „Repliki” dzięki wsparciu finansowemu Procter & Gamble.