O tym, jak to było być księdzem gejem, o tym, dlaczego postanowił zrzucić sutannę i zrobić publiczny coming out, o kościelnej homofobii i o Marszach Równości oraz o nowej pracy z ŁUKASZEM KACHNOWICZEM, rozmawia Mariusz Kurc. Do rozmowy przyłącza się JAKUB PRZYBYSZ, chłopak Łukasza

 

 

Pierwszym polskim księdzem, który zrobił publiczny coming out, był Krzysztof Charamsa w 2015 r. Z tym, że on wyszedł z szafy, będąc w Watykanie, a potem przeprowadził się do Barcelony. Ty jesteś drugi – ale pierwszy, który mieszka w Polsce.

Jest jeszcze inna różnica. Charamsa wyoutował się, nie odchodząc ze stanu kapłańskiego, choć oczywiście szybko został wyrzucony, czyli mówiąc elegancko: suspendowany, zawieszony. Ze mną było inaczej – ja publiczny coming out zrobiłem już praktycznie jako były ksiądz.

Dokładnie 14 sierpnia we wpisie na FB. Nie byłeś już wtedy księdzem?

Formalnie rzecz biorąc pismo informujące, że zostałem suspendowany, dostałem 19 sierpnia, ale przełożonych o odejściu poinformowałem 30 czerwca.

Jak?

W liście do biskupa. Myślałem o tym już od dawna, ale by nie robić kurii zamieszania, chciałem odejść w czasie, gdy podejmuje się organizacyjne decyzje na kolejne 12 miesięcy, ustala nowe grafiki itd., czyli właśnie w końcu czerwca.

Wyoutowałeś się w tym liście?

Tak. Napisałem, że jestem gejem i nie mogę dłużej akceptować rosnącej homofobii Kościoła, nie jestem w stanie godzić bycia księdzem i gejem w takiej sytuacji.

I co?

Dostałem odpowiedź, że biskup chciałby się ze mną spotkać, ale ustalanie terminu przeciągało się. Dla mnie zresztą to nic by nie zmieniło. W połowie lipca poszedłem na mój pierwszy w życiu Marsz Równości.

Dwa tygodnie po odejściu byłeś już na Marszu Równości?

Tak. W Kielcach.

Jak ci się podobało?

Właśnie bardzo mi się podobało. Poczułem się u siebie. Wspaniała atmosfera. Zobaczyłem na własne oczy to, co podejrzewałem – że obiegowe opinie, jakie to zgorszenie na tych Marszach sieją, jakie antykatolickie prowokacje tam organizują – to bujdy.

Byłeś w sutannie?

Nie, skąd! Od 1 lipca nie noszę sutanny. Jednak dopiero po publicznym coming oucie biskup chyba zrozumiał, że negocjacji nie będzie – i wtedy mnie zawiesił.

Łukasz, a gdyby Kościół nie był homofobiczny, to byłbyś dalej księdzem?

Całkiem możliwe. Nawet brałem pod uwagę inną denominację chrześcijańską, są przecież kościoły protestanckie oraz anglikański, gdzie bycie gejem nie jest problemem. Miałem propozycje przejścia. Tak, że u mnie to absolutnie nie jest kryzys posługi czy powołania, to raczej kryzys Kościoła, który w moim przekonaniu idzie złą drogą.

Tak zwyczajnie, nie brakowało ci seksu?

Nie brak seksu najbardziej mi doskwierał, tylko konieczność ukrywania swej tożsamości. Rozdarcie wewnętrzne. Nie było to może życie w kłamstwie, ale w prawdzie też nie. Przez lata borykałem się z depresją, której przyczyn nie umiałem określić. Myślałem, że to może dlatego, że jestem katechetą, a tego nie lubię. Tymczasem powód był znacznie „większy”. Od 3 miesięcy czuję się wolny.

Cofnijmy się. Masz 19 lat i wstępujesz do seminarium duchownego. Może jeszcze nie nazywasz tego homoseksualnością, ale wiesz już, że mężczyźni ci się podobają – mam rację?

Masz.

I? Nie masz poczucia, że wchodzisz między wrogów? Frederic Martel pisze w „Sodomie”, że wielu chłopaków homoseksualnych idzie na księdza, bo to rozwiązuje ich problemy. Jako kryptogeje są przedmiotem szyderstw ze strony kolegów, a rodzina nagabuje ich o dziewczyny – w takiej sytuacji stan kapłański daje im wyższą pozycję społeczną i spokój z pytaniami o seks. Cena? Trzeba być homofobem. Bo sam celibat nie jest ceną – można sobie zinterpretować, że celibat to brak seksu z kobietami, a to ślubować gejowi jest łatwiutko.

(śmiech) Ale jednak to nie mój przypadek. „Podrzutkiem” klasowym nie byłem, miałem niezłą pozycję towarzyską. Homoseksualność natomiast ukrywałem całkowicie, nawet tego nie byłem w stanie przeanalizować. I co za tym idzie, nie miałem świadomości, jak Kościół jest homofobiczny. Na początku liceum byłem jeszcze dość krytycznie nastawiony do Kościoła, pamiętam, że nawet jakiś złośliwy wierszyk na ojca Rydzyka ułożyłem. Potem jednak odkryłem Boga jakby na nowo, zrobiło mi się bardzo dobrze, najbardziej porwało mnie proste stwierdzenie: „Bóg jest miłością”, Bóg kocha każdego. Wszedłem w to mocno, efektem było seminarium. Całą moją homoseksualność chyba blokowałem, wypierałem, tak to trzeba nazwać – ona istnieje, ale jakby na jakimś dalekim planie. Ignoruję ją, tym bardziej, że ona nie ma żadnego praktycznego wymiaru. Z żadnym chłopakiem się nie spotykam. Nie „grzeszę”.

W 2005 r. wchodzi w życie instrukcja papieża Bendykta XVI, zgodnie z którą, mówiąc w skrócie, gejów nie można wyświęcać na księży nawet jeśli ślubują celibat. Wbrew temu, co mówi katechizm, sama orientacja też okazuje się „zła” – homofobia Kościoła wchodzi na wyższy poziom.

Ja poszedłem do seminarium rok wcześniej. Ta instrukcja słabo i powoli przebija się do mojej świadomości, ale gdy jestem na piątym roku, mam już tyle wątpliwości, że przed święceniami po prostu outuję się moim przełożonym.

O, kurczę, serio?

Wysyłają mnie na badania psychologiczne. Katolicki psycholog mówi mi, że gdybym był na pierwszym roku, to radziłby mi zrezygnować z kapłaństwa, ale skoro jestem na piątym… W domyśle: warto marnować 5 lat? Moi przełożeni są poinformowani, że jestem gejem, a jednak dają mi zielone światło. Biorę to za dobrą monetę.

Zostajesz księdzem na 9 lat.

W czasie których narasta frustracja i potrzeba wyrzucenia tego z siebie.

Dziś masz 34 lata i na pewno ułożysz sobie życie. Myślę o tych księżach gejach, którzy całe dekady spędzili w zaprzeczeniu. Znasz takich?

Nie.

A w ogóle jakichś księży gejów?

Też nie. Choć zaraz, kłamię cię. Już znam – teraz się do mnie zgłaszają.

A w seminarium i w czasie 9 lat posługi?

Jakieś plotki na temat paru osób… Gdy jakiś hierarcha okazywał się mniej prawicowy, a bardziej centrowy, to zaraz pojawiały się domysły, że to pewnie homoseksualista.

Choć przypuszczam, że w istocie jest odwrotnie – homoseksualistów jest więcej wśród tych „hardkorowych” biskupów… Martel, że znów odwołam się do „Sodomy”, pisze, że Kościół jest pełen gejów, ale to nie tak, że funkcjonuje jakaś wielka szafa, do której, jeśli wejdziesz, to jesteś wśród swoich, tylko na zewnątrz musisz prezentować homofobię – raczej jest tak, że każdy ksiądz gej żyje we własnej szafie, kryje się przed resztą, udaje, że homoseksualność go nie dotyczy.

Jest w tym dużo racji. Do żadnego zaklętego kręgu nie wszedłem. Czułem się samotny.

Był jakiś moment przełomowy, po którym powiedziałeś sobie „koniec, odchodzę?”

To narastało latami. Pamiętam na przykład, jak z zaprzyjaźnionym wikariuszem poszliśmy z wizytą do kogoś i wywiązała się rozmowa o homoseksualności – ten mój kolega wikariusz powiedział z pogardą: „Ja to bym pedałowi ręki nie podał.” Pomyślałem, człowieku, nie masz pojęcia, że podajesz ją codziennie, przychodzę do ciebie na kawki, rozmawiamy, przekazujemy sobie znak pokoju. To było smutne i straszne, bardzo mnie zabolało. Potem kilku moich świeckich znajomych się wyoutowało, opowiadali, jak im trudno być katolikami w tak homofobicznym Kościele. A w zeszłym roku poznałem aktywistów zaangażowanych w pierwszy Marsz Równości w Lublinie i to była kolejna cegiełka. Fajni ludzie, w towarzystwie których mogłem być sobą. Zachęcali: „Chodź z nami, chodź z nami”

Co prawda nie od razu, ale poszedłeś.

Poszedłem. Po Marszu w Kielcach pojechałem do Białegostoku. Skala przemocy ludzi związanych z Kościołem, deklarujących głęboko religijność, przeraziła mnie. Doświadczyłem agresji, stanąłem twarzą w twarz z homofobią w wersji hard. Byłem z koleżanką, którą prowadziłem na wózku, bo miała złamaną nogę. Rzucano w nas petardami. Ryczeli nam wyzwiska do uszu. W każdej chwili mogli nas pobić a może i zabić. Policja była bierna. To były naprawdę traumatyczne chwile. Byłem osłupiały tą nienawiścią i przemocą – twardo powiedziałem wtedy do Honoraty: „Właśnie zostałem aktywistą LGBT”. Po Marszu w Kielcach zamieściłem na moich social mediach tylko fotkę z podpisem: „Nie jest tak, jak się mówi”. Po Białymstoku napisałem wprost, że byłem na Marszu – właśnie wtedy biskup wezwał mnie do pokuty, to było pod koniec lipca. Ale już nie dałem się uciszyć. Białostocka parafia św. Jadwigi podziękowała tym, którzy przeciwstawiali się Marszowi, a arcybiskup Jędraszewski kilka dni później powiedział o „tęczowej zarazie”. A więc ludzie, którzy rzucali w nas kamieniami i pluli na nas, bronili wartości chrześcijańskich? Na wysokości białostockiej katedry rzuciły mi się w oczy wielkie chorągwie i tłum modlących się, gotowych na atak ludzi. Oni chyba czuli się, jakby byli, nie wiem, pod Grunwaldem. Normalnie „rycerstwo” polskie broniące „ojczyzny” – i Kościół zagrzewa ich do walki? Przeciwko nam? Niepojęte. Napisałem wtedy, że Kościół wpisuje się w eskalację nienawiści.

Powiedziałbym, że nawet tę nienawiść inicjuje.

Przysłali mi wtedy upomnienie.

A nie sądzisz, że tych agresywnych jest w sumie nie tak dużo, natomiast winę za tę rosnącą homofobię ponoszą również tak zwani „umiarkowani”, których jest dużo więcej?

Dokładnie! Ci wszyscy, którzy niby są po naszej stronie, ale mówią: „Prowokujecie, no to macie”. Nigdy na żadnym Marszu nie byli, ale uprawiają symetryzm, że niby obie strony sporu są ekstremalne. Właściwie nie wiem, którzy bardziej mnie przerażają. Ci, którzy rzucają w nas kamieniami, czy ci wykształceni i nastawieni pokojowo, którzy potrafią to rzucanie sobie wytłumaczyć. Dobry gej to tylko taki gej, który siedzi w szafie, bo jak się ujawni, to prowokuje samym istnieniem.

I tęczową Maryjką?

Jasne. Nikt nie pamięta, skąd się w Płocku ta tęczowa Maryjka wzięła. Otóż, stad, że tamtejszy proboszcz udekorował w skandaliczny sposób Grób Pański na Wielkanoc, pisząc hasła „LGBT” obok „zboczenia”, „pogardy” itd. Jak tak można?

Byłeś potem na Marszu w Płocku?

Byłem i było znakomicie. Wiesz, po Białymstoku to już teraz wszędzie będzie lepiej. Nie mogę doczekać się mojej pierwszej Parady w Warszawie w przyszłym roku.

Łukasz, a nie myślałeś, by odejść z kapłaństwa po cichutku? Bo ty w 2 tygodnie – od odejścia do pierwszego Marszu – przeszedłeś drogę, jaka wielu osobom LGBTI zajmuje lata. A wiele innych nigdy jej nie pokonuje i tkwią w szafach, albo na wpół ujawnieni.

Moja działalność jest od dawna publiczna i nawet nie wyobrażałem sobie odejścia innego niż z otwartą przyłbicą. Nie mogę milczeć, gdy źle dzieje się w Kościele. Poza tym wierzę, że to procentuje. Napisało do mnie kilku księży, którzy noszą się z podobnym zamiarem.

A coming out przed rodzicami?

Powiedziałem mamie. Nie jest to dla niej łatwe, ale stara się zrozumieć. Zadaje to sakramentalne pytanie: „Ale jesteś pewny? Może tak ci się tylko wydaje?”. Wiesz sam, jak to jest, prawda? Jestem absolutnie pewny, że jestem gejem. Wiem to od niemal 20 lat i nic się przez ten czas nie zmieniło.

A tata?

Dużo gorzej. Usłyszałem, że mam nie przyjeżdżać do domu.

Współczuję. Musisz to przetrwać. Będziesz teraz szukał pracy?

Już znalazłem. Pracuję w pewnym klubie sportowym pod Lublinem, w miejscowości, która ogłosiła się „strefą wolną od ideologii LGBT”.

Super, że masz pracę. Nie chcę zabrzmieć jak dobra ciocia, ale teraz jeszcze przydałby ci się chłopak.

Chłopaka też już znalazłem.

Co? Naprawdę?

Na Marszu w Kielcach. To dopiero niecałe 3 miesiące… Jak ja za tym tęskniłem!… Czuję, że żyję.

Z ciebie, Łukasz, jest obrotny gość. Jak on ma na imię?

Ty go znasz. To jest Kuba, aktywista z Tęczowego Białegostoku.

Kuba Przybysz? Oczywiście, że znam.

Jest tu ze mną akurat (Łukasz spędza weekend w Warszawie, siedzimy w jednej z knajp)

Tu czyli?

Zadzwonić po niego?

Pewnie.

(Okazuje się, że Kuba spaceruje samotnie po Warszawie, nie chcąc nam przeszkadzać, o czym nic nie wiedziałem. „Zawołany” telefonicznie przez Łukasza („Już cię zadenuncjowałem Mariuszowi, chodź”) zjawia się po jakichś 10 minutach i dalej rozmawiamy już we trzech.) W mojej miejscowości robię za nie lada okaz, jedyny jawny gej. Jak Kuba ode mnie ostatnio wychodził, to ktoś zadzwonił do mojego szefa i powiedział, że ode mnie chłopak wychodził. Tak, jakby to było przestępstwo.

Nie do wiary.

Jeszcze jeden przypadek miałem. W pracy zajmuję się m.in. social mediami naszej firmy, ktoś włamał się na nasze konto i zamieścił info o akcji „LGBT to ja” – chyba po to, by było na mnie, że wykorzystuję pracę do „promocji homoseksualizmu”. Szef wiedział, jak jest, bo w tym czasie byłem akurat z nim na spotkaniu.

Co ty mówisz…

Ale daję radę. We dwóch jest raźniej. (Łukasz patrzy Kubie głęboko w oczy)

Kuba, jak się czujesz po Marszu w Białymstoku?

Już się pozbierałem, ale w pierwszym tygodniu działo się tyle, że nie miałem czasu „przytrzymać się” przy wspomnieniach i emocjach, które później zaczęły do mnie boleśnie docierać. Przepracowałem je. Teraz zaczęliśmy planować kolejne działania, otrzymaliśmy wiele wsparcia, również finansowego.

No i masz chłopaka.

No i mam chłopaka… Ledwo skończyła się burza medialna po Marszu, to on się wyoutował publicznie, więc znowu mam cyrk (śmiech). Zdaję sobie sprawę, że jestem teraz dla Łukasza wsparciem. (Kuba patrzy Łukaszowi głęboko w oczy, czuję, że gdybyśmy nie byli w miejscu publicznym, byłbym teraz świadkiem buziaka).

Kuba, jaka jest twoja historia z Marszami/Paradami?

W zeszłym roku byłem na wakacjach w Barcelonie, gdy akurat była tam Parada. Nigdy wcześniej na żadnej nie byłem i nie miałem odwagi pójść. Stanąłem tylko z boku, przy przystanku Plaza Espana, by obserwować. Stanąłem i… przepłakałem tam z godzinę. Patrzyłem na uśmiechniętych chłopaków trzymających się za ręce, całujących się, na tęczowe rodziny, na drag queens i po prostu płakałem. Myślałem o tym, jak bardzo homofobia próbuje nas odczłowieczyć, sprowadzić tylko do seksu, do dziwolągów. Ileż razy słyszałem nawet samych gejów, którzy pletli, że nie chodzą na Marsze, bo nie lubią „piór w dupie”. O czym oni mówią, skąd im się w ogóle takie myśli biorą? Wiem, że racjonalne wyjaśnienia do homofobów nie trafiają, ale iść z piórkami w tyłku – czy to nie byłoby niewygodne? (śmiech). Tak nam te piórka do tyłków wtłaczają, że może ktoś w końcu powinien te „marzenia” zrealizować? Dodatkowo, wtedy w Barcelonie, byłem świeżo po trudnym coming oucie w domu… W Polsce zdobyłem się na odwagę i pojechałem na Marsz do Poznania, a potem do Lublina, gdzie było tyle agresji, że miałem tylko dwa wyjścia: poddać się i popaść w depresję albo zacząć działać – „popaść” w aktywizm. Wybrałem to drugie.

Tekst z nr 81 / 9-10 2019.

Digitalizacja archiwum „Repliki” dzięki wsparciu finansowemu Procter & Gamble.