wyd. Zeszyty Literackie 2016
Brak wzorów i modeli, na których można by oprzeć tożsamość to niewątpliwa trudność dorastania kobiet nieheteroseksualnych. Świat wypełniony mężczyznami i plastikowymi kobietami nie daje wielu możliwości odniesienia. Postać Annemarie Schwarzenbach, ekscentrycznej podróżniczki i pisarki, ukazuje przeszłość bogatszą w nieheteronormatywne tożsamości. Kolorowy Berlin lat dwudziestych, pisarstwo, morfina, miłość do córki Tomasza Manna – Eriki, podróże i zbliżająca się wielka katastrofa. Wiele można by pisać o życiu tej szwajcarskiej arystokratki, jednak mało można przeczytać tego, co sama stworzyła. „Podróże przez Azję i Europę” to pierwsza obszerna publikacja tekstów Schwarzenbach w języku polskim. Eseje można podzielić na te, które opisują świat w przededniu wojny oraz te, które są obrazem, pocztówką z egzotycznych miejsc. Autorka podróżuje przez Niemcy, Gdańsk, Prusy Wschodnie, kraje nadbałtyckie aż do Rosji, ukazując nastroje społeczne i warunki życia w ówczesnej Europie. Podróże te ukazują świat niebezpiecznie podobny do współczesnego – nacjonalizm i strach to elementy, które go konstytuują. Rozmowy cytowane przez autorkę pokazują niezwykłe zróżnicowanie postaw wobec polityki Hitlera wśród samych Niemców, o czym rzadko wspomina się chociażby w polskiej literaturze. Azjatycka trasa autorki prowadzi natomiast przez Turcję, Syrię, Liban aż po Irak i Iran ukazując krajobrazy, które obecnie znikają pod ostrzałem wojsk. Aleppo, Palmyra nigdy nie będą już takie jak w esejach Schwarzenbach. Chociażby dlatego warto je zobaczyć ostatni raz, chociażby tylko na kartach książki autorki. (Urszula Jakubowska)
Tekst z nr 64/11-12 2016.
Digitalizacja archiwum „Repliki” dzięki wsparciu finansowemu Procter & Gamble.
